Achtergrond

In 2020 vieren we 75 jaar bevrijding. Anders dan de andere delen van Zeeland is Schouwen-Duiveland niet in november 1944 bevrijd, maar pas op 7 en 8 mei 1945. Aan de vooravond van de bevrijding, op 5 april 1945, is een Amerikaanse bommenwerper boven Brouwershaven door de Duitsers uit de lucht geschoten en neergestort nabij de Schenkeldijk. Alle negen Amerikaanse bemanningsleden zijn om het leven gekomen. Een aantal inwoners van Brouwershaven heeft het initiatief genomen om ter herinnering aan deze noodlottige gebeurtenis een kunstwerk te laten maken, dat op de betreffende locatie geplaatst moet worden. Stichting Cultuur & Erfgoed Brouwershaven (SCEB) heeft dit initiatief omarmd en zet zich in om dit bijzondere plan uitgevoerd te krijgen.

Hierna het indrukwekkende verhaal zoals is opgenomen in de Brochure ‘Schouwen-Duiveland Bevrijd !’ van de Vereniging Musea Schouwen-Duiveland. Deze brochure is onderdeel van een netwerktentoonstelling over de bevrijding met de vijf kleinere musea: Museumhaven Zeeland, Brusea, Museumboerderij Goemanszorg, Brouws Museum en de Burghse Schoole.

Willy en de B24M Liberator

Cornelis van Beveren uit Brouwershaven zit in een werkkamp in Duitsland. Wanneer Duitsland op 7 mei 1945 capituleert begint hij aan de lange tocht naar huis. Hij is erg verzwakt, ziek en ondervoed.

Het is 5 april 1945. Met veel geraas vliegt een Amerikaanse bommenwerper type B24M Liberator laag over het eiland. Het toestel is op weg naar Zuid Duitsland. Op een hoogte van 6.000 meter, zuidelijk van Breda verlaat het toestel de formatie en meldt een brandstofprobleem. De bommenwerper is in moeilijkheden en keert terug. Laag vliegt het ‘vliegend fort’ op Brouwershaven af. De Duitsers hebben een uitkijkpost in de toren van de kerk. Deze vuurt een lichtkogel af om de matrozen van twee tot patrouilleschepen omgebouwde kotters in de haven van Brouwershaven te waarschuwen. Ze hebben licht luchtdoelgeschut aan boord. Omdat de bommenwerper zo laag vliegt en recht overkomt, is het een gewillige prooi. Het enorme toestel stort neer aan de Schenkeldijk. Het vliegtuig is volkomen verwoest. Niet ontplofte bommen, boordgeschut, munitie en zuurstoftanks liggen verspreid over de akker. De negen Amerikaanse bemanningsleden komen allemaal om.

Op zondagmiddag 17 juni 1945 vindt aan de Schenkeldijk een tragisch ongeval plaats. De zoon van Cornelis, de 13-jarige Willy van Beveren, vindt daar munitie van de neergestorte B24M Liberator. Hij gaat nog snel even naar huis om een tangetje te halen. Dan gaat het mis. Hij knutselt aan de munitie en de boel ontploft. De jongen wordt zwaar gewond in het ziekenhuis te Noordgouwe opgenomen en overlijdt. Hij wordt begraven op de dag dat hij 14 jaar zou zijn geworden. Zijn vader is twee dagen voor de begrafenis thuisgekomen. Er moet een stoel gehaald worden omdat hij niet zo lang kan staan.

Het Kunstwerk

“Howard Young, Frank Fawcett, Ira Sternstein, Nicholas Paskowsky, Robert King, Arthur Martinez, Orville Hansen, Glendon Day, Robert Miller” Dat zijn de namen van de bemanningsleden. Het uitspreken van hun namen geeft een geluidsgolf. Een weergave van deze soundwave is de basis voor het kunstwerk: de voornaam, de achternaam en dan stilte. Deze soundwave is 90 graden gedraaid zodat een figuur ontstaat. De figuren krijgen uniek gevormde vleugels en in sommige namen zijn vliegtuigvormen terug te zien. Hoewel er geen menselijke vormen te zien zijn worden het duidelijk individuen.