Welkom in de Lombardstraat. Straatnamen verbergen vaak een rijke geschiedenis aan verhalen, zo ook de Lombardstraat in Zierikzee. De lommerd is een bank voor het wisselen van geld en het verstrekken van leningen aan arm en rijk. De huidige Lombardstraat is het restant van de Oude Lombaardstraat. In de Koraalstraat was ooit een koraalschool gevestigd waaraan de kinderen de katholieke koralen werden geleerd. Destijds was deze plek het centrum van de handel en oudste deel van de stad, met het Gravenhof, de Sint Lievensmonsterkerk, de Sint Lievensmonstertoren, het oude marktveld, later de Balie genoemd wat rechtspraak betekent.
1 Kinder-, Stoeltjes- of Baljuwstraat 2 Oude Lombaardstraat 3 Koraalstraat 4 Sint Lievenstraat 5 Balie
Wat zijn Lombarden
Lombarden uit Noord-Italië hadden zich sinds de twaalfde eeuw geleidelijk over Europa verspreid. De zestiende eeuw is de eeuw van de handel en het fanatieke geloof, van God en Goud. In Zeeland ontstaat een levendige handel in de steden Sluis, Veere, Goes, Middelburg en Zierikzee. Een Lombard zouden we nu een geldhandelaar of bankier noemen. De toenmalige vorst Keizer Karel V (1506 – 1555) heeft een aarzelend beleid over deze geldhandel. De bankhouders of tafelhouders worden wel gedoogd maar er zijn spelregels. De keizer heeft de tafels nodig want de elite heeft gebrek aan baar geld. De tafelhouders tekenen een contract en verkrijgen zo een ‘verblijfsvergunning’ en ze hebben het monopolie. Geldwisselaars zijn niet altijd populair vanwege hun hoge woekerrentes. Tafelhouders hebben in die tijd een min of meer beschermd beroep en genieten zekere voorrechten. Zo is er octrooi op hun beroep en betalen ze geen belasting.
De tafelhouder had hulpmiddelen om zijn beroep uit te oefenen. Zo kon hij de echtheid, het gewicht en de staat van de munten controleren. Wanneer een wisselaar roekeloos omging met het hem toevertrouwde geld en ondoordacht kredieten verleende, werd zijn tafel stuk geslagen zodat hij zijn activiteiten niet zou kunnen voortzetten. Banco rotto betekent letterlijk ‘stukgeslagen tafel’. Het woord ‘bankroet’ komt dan ook uit het Italiaans. Het is zwaar om in die tijd migrant te zijn want oorlogen, pest, sociale onrust en religie zorgen voor veel conflicten. ...
De geldwisselaar en zijn vrouw, 1514, Louvre Parijs
Lowys Porquin, tafelhouder in Zierikzee
In 1538 vestigt de Piëmontese Lowys Porquin (Perquin) uit Chieri zich als tafelhouder in Zierikzee. De familie Porquin, met Lowys en zijn broers François en Bernardin, zijn hierin volop actief. De broers handelen niet alleen in tafels, ze hebben vaak meerdere beroepen.
Lowys weet dat in de ogen van de kerk woekeren erger is dan misdaad, het is zonde. De combinatie vrome christen zijn en tafelhouder wordt zijn levenswerk.Op 18-jarige leeftijd vertrekt Lowys met zijn broers uit Chieri Italie per schip naar de Nederlanden om zijn geluk te beproeven. Na dramatische omzwervingen belandt hij in 1537 in Zeeland in Sluis en hij verhuist op 17 mei 1538 naar Zierikzee. Hij woont hier tot 27 november 1546. Tijdens een van zijn reizen heeft hij zijn Brugse vrouw Magdalena Muelenaers ontmoet. Hij heeft vanaf 1540 met zijn gezin gewoond in het huis van Witte Jacobssoon in de Stoel- of Kinderstraat, de latere Baljuwstraat.
Lowys en zijn vrouw krijgen elf kinderen waarvan vier worden geboren in Zierikzee. Enkele van hen zijn gedoopt en begraven in de Sint Lievenskercke, deze kerk is afgebrand in 1832. Geestelijken, intellectuelen, vooraanstaande patriciërs en mensen uit de lokale bevolking worden peter en meter. De befaamde arts Levinus Lemnius is aanwezig bij het doopsel van zoon Cesar. Er is veel persoonlijk leed in de familie. Zeven kinderen sterven voor het eerste levensjaar. De familie Porquin is goed geïntegreerd in de samenleving ondanks alle tegenslagen. Lowys heeft regelmatig contact met zijn ondernemende broers Bernardin en François. Lowys en zijn familieleden worden door de toenmalige landsheer Keizer Karel V in de adelstand verheven vanwege hun vooruitstrevende rol in de samenleving.
Op de tafel staan een tafel-lessenaar met een door de oudere man opengeslagen boek, een zandloper en een doodshoofd. Op de zijkant van de tafel tenslotte zien we het wapenschild van de familie Porquin met een varken en in het schildhoofd drie sterren. Uit: Den Wtersten wille van Lowys Porquin, Brabants historisch informatiecentrum.
Keizer Karel bezoekt in 1540 Zierikzee. Hij verblijft in huis de Mossel bij de belangrijke rederfamilie de Huybert. Het zou zomaar kunnen dat hij burgemeester Willem Simonszoon van Zierikzee en Lowys ontmoet heeft. Keizer Karel schenkt Schouwen-Duiveland in een gunstbrief een groot bedrag voor dijkbescherming. Hij schenkt ook adelbrieven aan de gebroeders Porquin. Zie hier de weergave van de tekst in de akte.
Keizer Karel. (…) verleent aan onze dierbare en trouwe Ludovicus, Bernardinus en Franciscus Porquin, gebroeders (…) wegens hun trouw tegenover ons en het Heilige Romeinse Rijk (…) en nadat hij trouw en de gehoorzaamheid heeft vastgesteld en de diensten die bewezen werden door jou, vernoemde Ludovicus in de talrijke oorlogen, naar aanleiding van onze tochten zowel in vredestijd als in oorlogstijd, en dit vele jaren lang, en in verwachting dat in de toekomst aan ons gelijkaardige diensten bewezen zullen worden niet alleen door jou maar ook door je broers naar je eigen voorbeeld, zoals ze ons beloofd hebben, beslissen wij naar eigen oordeel en dat van prinsen, graven, baronnen, edellieden en andere onderdanen van het Heilige Rijk, en krachtens onze Keizerlijke volle bevoegdheid, jullie in de adelstand te verheffen, en wij verheffen jullie in de adelstand en verlenen jullie een adellijke titel aan jullie voornoemde Ludovicus, Bernardinus en Franciscus Porquin, gebroeders aan jullie wettige erfgenamen, zowel die al hier geboren zijn als zij die nog zullen geboren worden, en aan al hun wettige erfgenamen en afstammelingen, ten eeuwige dage (…)
Zijn laatste jaren
Lowys verlaat zijn woonplaats Middelburg in 1566, het roerige jaar van de Beeldenstorm. Hij vestigt zich in Bergen op Zoom op stand in het Hooghuis, waar hij in weelde woont. Voor de inkomsten behoudt hij zijn tafel in Middelburg, waarschijnlijk via een waarnemer. Lowys schrijft een moralistisch boek wat in eerste instantie voor zijn drie nog levende kinderen bestemd is. Op de dag dat het boek uitkomt sterft zijn jongste zoon. Het eerste deel heet “Een Lieflick memorie boeck, is het verhaal van zijn leven. Het tweede deel “Den uurste Wille” is om zijn ziel te vrijwaren tegen de eeuwige verdoemenis en hellestraf, het is een geestelijk testament met vele goede raadgevingen. Het boek is een voorbeeld van de vroegste drukkunst. Hij drukt letterlijk zijn stempel op het lettertype en de luxe uitvoering. Het wordt mede dankzij het lettertype een bestseller. Het boek wordt tot in de 18 de eeuw gebruikt in het onderwijs. Er bestaan nog steeds Lowys Porquin scholen en er is een Louis Porquinlaan in Bergen op Zoom.
Lowys overlijdt in 1573. Het kerkgebouw, de Sint-Gertrudiskerk waar de familie begraven lag in de Sint Rochus Kapel, is afgebrand.
De mens Lowys
Hij is een van de kooplieden die bijgedragen heeft aan de economische macht in die tijd. Lowys was een goede vader en echtgenoot, hij was plichtsgetrouw. Lowys werd een fortuinlijke lombard, christen en pedagoog, hij was vrouwvriendelijk en een humanistisch burger. Hij had een hang naar luxe en hij wilde zo laten zien dat hij een geslaagde vader, echtgenoot en zakenman was. In het boek: Een pand voor het paradijs van Myriam Greilsammer wordt dit levensverhaal van de Piëmontese zakenman Porquin en zijn familie gedetailleerd uit de doeken gedaan. Lowys Porquin heeft zijn uiteindelijke doel bereikt met: “het witwassen van hun geld en hun ziel”, aldus de schrijfster.
In de Nicolaas in Brouwershaven ligt de grafsteen met Anna Porquin (haar naam staat linksonder) ‘Hier leyt begraven juffrou Anna Porquin, starf 1616 out 29 jaren met hare dochter Anna Suye, starf den 30 november 1616’.
