De hechte gemeenschap in Bruinisse pakt het normale leven weer op. De tram rijdt weer, de veerdiensten worden hervat en Adriana gaat weer naar school. De eerste oorlogsjaren verlopen relatief rustig in Bruinisse. Maar dat gaat veranderen.

Wat is er gebeurd
De Duitsers vrezen een invasie en in februari 1944 komt het bevel het eiland onder water te zetten om zo een geallieerde landing onmogelijk te maken. Bewoners worden gedwongen te vertrekken. Zeventig bewoners die van direct belang zijn voor de Duitsers moeten blijven. Veel evacuees uit Bruinisse trekken naar het zuiden en komen terecht op Walcheren en Zuid-Beveland.

Op 10 maart 1944 vertrekt het gezin Jumelet, op weg naar Lena, de zus van Jane. Lena en haar man Martinus Wesdorp zijn eerder uit Bruinisse vertrokken naar Koudekerke op Walcheren en hebben daar woonruimte gevonden aan het Dorpsplein op nummer 30. Met hun komst is het piepkleine huisje erg vol en Toon en Jane gaan op zoek naar een plek met meer ruimte voor hun gezin.

De zwager van Toon is wethouder in ’s Gravenpolder en die kent een ouder echtpaar, Arie en Johanna van Weele, die in een vrijstaand huis aan de Provincialeweg wonen. Op 18 april trekken ze in bij de van Weeles. Die zomer overlijdt de vrouw van Arie, Johanna. Toon, Jane, Adriana, Martien, en de 80-jarige Arie wachten de verdere gebeurtenissen af.

In september 1944 ontbrandt de Slag om de Schelde om de toegang tot de haven van Antwerpen zeker te stellen. Op 3 oktober wordt de dijk bij Westkapelle gebombardeerd en Walcheren overstroomt. De spaarzame berichten over de situatie van zus Lena in Koudekerke zijn voor het gezin Jumelet zeer verontrustend. Het water in Koudekerke komt met elk getij hoger en er zijn voortdurend beschietingen op Vlissingen en de bunkers van de ‘Atlantikwall’.

In ’s Gravenpolder klinkt het oorlogsgerommel eerst in de verte, van over de Westerschelde. Dan komt het uit het oosten en het komt steeds dichterbij. Op 24 oktober is de operatie ‘Vitality’ begonnen, om de noordoever van de vaarweg naar Antwerpen veilig te stellen. Het ‘Royal Regiment of Canada’ rukt op vanuit Brabant over de Kreekrakdam en de Schotten varen over de Westerschelde en landen op de dijk bij Baarland en Hoedekenskerke. ’s Gravenpolder ligt plotseling in het brandpunt, daar zullen de Schotten en Canadezen de krachten bundelen.

Donderdagavond 26 oktober schrikken de bewoners van gierende geluiden die over de Westerschelde aanzwellen. Explosies volgen en verbreken de stilte van de avond. De beschietingen gaan de volgende morgen door. Veel bewoners verlaten het dorp om in boerderijen in de omgeving te schuilen. Het is een angstige ervaring voor het gezin Jumelet, wat moeten ze doen? Met Arie van Weele besluiten ze nog te blijven. Op vrijdag 27 oktober steken de Canadezen bij Vlake het kanaal door Zuid-Beveland over. Granaten doen witte zuilen van kanaalwater opspuiten en de Canadezen roeien met man en macht naar de overkant. Het Duitse geschut biedt heftig tegenstand voordat het tot zwijgen wordt gebracht. Ook de Schotten winnen in de Zak van Zuid-Beveland langzaam maar zeker terrein. Op zaterdag 28 oktober trekken de Canadezen langs Eversdijk verder vijandelijk gebied in. De kille Zeeuwse wind  snijdt door de uniformen van de soldaten. De ene na de andere verkleumde Duitse soldaat wordt ontwapend en afgevoerd.

Even na vijf uur in de middag arriveert de Canadese voorhoede bij de Zaaidijk, op een steenworp afstand van ’s Gravenpolder. Een vuurgevecht ontbrandt en aan Canadese zijde valt een dode en er zijn meerdere gewonden. Terwijl buiten het zicht de Duitsers zich uit het dorp haasten om terug te trekken naar Walcheren, besluit de Canadese commandant dat zwaardere middelen nodig zijn. Jachtvliegtuigen mitrailleren het dorp, bommen worden afgeworpen, de ravage is verschrikkelijk.

Midden in dit geweld vlucht het gezin Jumelet uit het dorp. Eerst over de Schuitweg naar het noorden en dan voor het oorlogsgeweld uit over de Zuidweg naar het westen, richting Nisse. In het avondschemer zien ze op de kruising met de Palmboomseweg Duitsers zich ingraven en een mitrailleur in stelling brengen. Het boerderijtje van Kopmels, dat vlak bij de kruising ligt wordt ontruimd. Ze vluchten verder en dan doemt langs de Zuidweg een boerderij op en daar vinden ze onderdak in de schuur. Ze zijn niet de enigen.

De Canadezen komen dichterbij over de Koedijk en op zondag 29 oktober ontbrandt een vuurgevecht. Een granaat valt op de schuur. Snel vlucht het gezin Jumelet naar buiten, maar er vallen meer granaten, vlak voor hun voeten. Adriana wordt door een scherf in de slaap geraakt en moeder Jane wordt dwars door het rechterdijbeen geschoten. Toon probeert wanhopig met pollen gras het bloeden bij Jane te stoppen. Even later legt een Canadese soldaat noodverbanden aan en rond middernacht gaan de gewonden op transport naar een ziekenhuis in Antwerpen. Tijdens het transport in de nacht van zondag op maandag sterft Adriana en wordt in Krabbendijke achtergelaten. Moeder Jane wordt opgenomen in een ziekenhuis in Antwerpen.

Inmiddels maakt een Canadese verkenner net buiten Hoedekenskerke contact met de Schotten. Dit deel van hun missie is volbracht, maar het leed voor ’s Gravenpolder is groot. Elf mensen uit ’s Gravenpolder en Nisse zijn omgekomen, waaronder Adriana. Ook weduwnaar Arie van Weele is gestorven. Tientallen woningen zijn verwoest. Adriana wordt een paar dagen later begraven in Yerseke. Veel naar Zuid-Beveland geëvacueerde Bruenaren zijn bij de dienst aanwezig. Ze leggen een krans voor Adriana met als opschrift: “Laatste groet van de dorpsgenoten”.

Moeder Jane wordt op 10 november 1944 opgenomen in het Gasthuis aan de Oostwal in Goes. Ze herstelt van haar ernstige verwondingen. Na de bevrijding, op 3 juli 1945 keert het gezin Jumelet terug in Bruinisse naar hun huis in de Kerkstraat. Ze treffen een zwaar beschadigd Bruinisse aan dat in januari 1945 tijdens het ‘Ardennen Offensief ‘ is gebombardeerd door de geallieerden. Gelukkig, hun oude woning aan de Kerkstraat staat er nog. Toon en Jane krijgen in 1946 een zoon: Wolfert. Adriana wordt in Bruinisse herbegraven.