Wie is Maarten van der Have
Maarten Johannes van der Have wordt geboren op 8 augustus 1912 in Zierikzee. Zijn vader is Jan Cornelis van der Have en zijn moeder Johanna van Dijke. Maarten groeit op in Zierikzee, gaat naar de lagere school. De leerplicht was in 1901 ingevoerd voor kinderen tot 12 jaar, daarna konden ze aan het werk. Zoals met zoveel jongens in die tijd ging Maarten aan het werk in de landbouw en wordt landarbeider. In 1932 wordt hij als dienstplichtige ingelijfd in het 2e Eskadron Wielrijders van het 4e regiment Huzaren. De dienstplicht duurde15 maanden en daarna pakte Maarten zijn werk als landarbeider weer op. ...
In 1937 trouwt Maarten met Pieternella Priemus. Pieternella is geboren in 1905. Ze is alleenstaande moeder en heeft een zoontje die Cornelis Phillippus Priemus heet. Bij hun bruiloft is Cornelis al 10 jaar. Samen krijgen Maarten en Pieternella in 1938 een meisje, Johanna. Maarten is gek op zijn dochtertje.
In 1939 wordt de algemene mobilisatie afgekondigd vanwege de Duitse dreiging. Maarten wordt opgeroepen en wordt ingedeeld bij het 3e regiment Huzaren. Pieternella is dan in verwachting van een tweede kind.
Wat is er gebeurd
Op 10 mei 1940 valt het Duitse leger Nederland binnen. Het plan is om met parachutisten en luchtlandingstroepen de vliegvelden Ypenburg, Ockenburgh en Valkenburg rond Den Haag in te nemen en de stad in te trekken. De Koningin, de regering en de militaire top zullen gevangen worden genomen want zonder regering en leiding is de oorlog in één dag voorbij. Voor de Nederlandse militairen op Ypenburg begint die dag met een bombardement. Dat wordt direct gevolgd door de landing van Duitse parachutisten die het vliegveld moeten veroveren. Duitse transportvliegtuigen met troepen en uitrusting zijn al onderweg. Het loopt faliekant mis.
Ongeveer 500 Duitse parachutisten proberen het vliegveld Ypenburg in handen te krijgen. Zware gevechten breken uit. Door sterke tegenstand van Nederlandse militairen kunnen de Duitsers het vliegveld niet veroveren. Ze worden teruggeslagen. Tientallen Duitse toestellen worden neergeschoten of na de landing vernield. De Duitse parachutisten besluiten zich terug te trekken langs Rijksweg 13 naar Overschie om daar verbinding te maken met Duitse troepen in Rotterdam die proberen de Maas over te steken.
Het restant van het Nederlandse leger in Delft doet een tegenaanval om Overschie te ontzetten. Soldaat Maarten van der Have is ingedeeld bij een eskadron wielrijders van de landmacht dat vanuit Berkel opereert. Ze krijgen de opdracht verkenningen uit te voeren in de Schieveense polder en in kaart te brengen waar de Duitsers zich bevinden. Op de fiets trekken ze de polders in om de Duitse stellingen in kaart te brengen. Maarten en zijn groep lopen voorzichtig langs de zuidkant van de Berkelse Zweth in de richting van Rijksweg 13. De Zweth vormt de scheiding tussen de Akerdijkse en Schieveense polder. De Duitse parachutisten liggen aan de overzijde van de Zweth achter de polderdijk in een hinderlaag. Plotseling worden de verkenners onder vuur genomen.
Maarten en zijn kameraad Johannes Gouweleeuw uit Overschie worden gedood en twee anderen raken zwaargewond. De rest van de groep snelt naar boerderij De Vrijheid aan de zuidkant van de Zweth. Veehouder Jan Rodenburg hoort het schieten. Samen met zijn dochter gaat Jan op onderzoek en ze halen twee gewonde soldaten uit het weiland. Daarna halen ze Maarten en Johannes die in de stal worden gelegd.
Jan Rodenburg heeft zelf een zoon in het leger, die bij de Grebbeberg tegen de Duitsers vecht en is erg ongerust. Gelukkig voor Jan komt na de capitulatie zijn zoon ongedeerd thuis. Direct na de bevrijding is Jan naar een steenhouwer gegaan en heeft een gedenkteken onder aan de dijk van de Zweth opgericht. Dit uit eerbied voor die twee gesneuvelde jonge mannen en uit dankbaarheid dat zijn eigen jongen levend is teruggekeerd.
Een aantal jaren later komt een oudere dame op bezoek bij Jan Rodenburg. Samen lopen ze over het dijkje van de Berkelse Zweth naar de gedenksteen in het weiland. Het is Pieternella Priemus, de weduwe van Maarten. Haar huwelijk heeft maar enkele jaren mogen duren. Ze was in verwachting toen Maarten stierf. Het meisje dat in 1940 is geboren noemde ze Maartje.
Groepsfoto uit 1939 van het eskadron wielrijders van de Huzaren van het Nederlandse leger. Maarten staat achteraan bij de pijl. Foto: privé album C. Ph. Priemus.
Groepsfoto uit 1939 van het eskadron wielrijders van de Huzaren van het Nederlandse leger. Maarten staat achteraan bij de pijl. Foto: privé album C. Ph. Priemus.
Pieternella Priemus met haar gezin in 1940. Haar zoon Cornelis Phillippus Priemus en de twee dochters uit het huwelijk met Maarten, Johanna en Maartje. Foto: privé album C. Ph. Priemus.
De Steen aan het Zweth. De tekst op de plaquette luidt: ‘Op 12 mei 1940 zijn alhier gevallen J. Gouweleeuw Schiedam en M. van der Have Zierikzee’. Foto: Museum Schieland nr. 17166.